"Ate, may plano ka ngayong araw?" 
Tanong sa akin ng kapatid ko. Sabado ngayon at pareho kaming nakahilata lang sa living room. 
"Wala, bakit?" 
Hindi ko inalis ang mata ko sa cellphone. 
"Gusto kong bistahin si mom, birthday niya ngayon e." 
Napatingin ako sa kaniya dahil sa lungkot ng boses niya.
"Gano'n ba? Anong bang date ngayon?" 
"November 13." 
Napatigil ako dahil sa sinabi niya. 13 na agad? I've been so busy catching up with all the things that I missed at school that I forgot that it's almost a year. 
Mag-iisang taon na pala, Ax? Bakit ang sakit pa rin? Bakit parang kahapon lang?
"Ate? Sama ka—?" 
"No."
Hindi ko na siya pinatapos magsalita at sumagot na agad. Wala naman akong gagawin sa birthday ng nanay niya, at wala rin akong gana gumawa ng kahit ano sa araw na 'yun. 
"Sa kwarto lang ako."
Hindi ko na hinintay na may sabihin ang kapatid ko at iniwan ko na siya do'n. 
Biglang bumagsak ang mood ko, kasi bumabalik na naman sa akin ang lahat. Naalala ko na namn kung anong nangyare last year. Bumibigat na naman ang dibdib ko. Naiiyak na naman ako.
I don't want to remember, but I can never forget. 
Buong araw nagkulong lang ako sa kwarto, kahit pagkain ay iniiwan na lang ni tita Lizzy sa labas.
Nagpa-alam na kasi si Ren na aalis na raw siya at babalik na lang mamayang gabi. Kahit sumagot sa mga tawag nila hindi ko ginawa. Kahit ang cellphone ko hindi ko mahawakan. Tinatamad akong gawin ang kahit ano.
"Ken? Your dinner is here." 
Dinig kong sabi ni Aice mula sa labas nf pinto. 
"Iiwan ko na lang." 
Pagpapatuloy niya matapos kong hindi sumagot. Nadinig ko naman ang pagbaba niya ng tray at hinintay ko muna na madinig ang yabag niya bago ko buksan ang pinto. Pero nagulat ako ng pagbukas ko, may humawak sa pinto at binuksan ng malaki. Nanlaki ang mata ko ng makita ko si Aice sa harapan ko. 
Akala ko umalis na siya? He faked his steps?
"Talk to me."
He said. Hindi ko siya pinansin at iniwan siya doon kasama ng pagkain at tinabunan ang sarili ko gamit ang kumot ko. Nadinig ko naman siyang kinuha ulit ang tray at ipinatong sa table ko. 
"Okay, kahit hindi kana magsalita. Just eat."
"Kaya kong kumain mag-isa." 
Sagot ko sa kaniya.
"Kaya pala parang isang kutsara lang ang nababawas sa mga dala ni mama. Pati 'yung kapatid mo nag-aalala na sa'yo. Kumain ka!" 
Medyo malakas ang boses niya kaya tiningnan ko siya ng masama. And he really had the nerve to give me the same stare. 
"Bakit galit ka?" 
Pagalit akong umalis sa kama at lumapit sa lamesa para kumain. Alam ko kung gaano katigas ang ulo ni Aice at talagang hindi siya makukuntento kung hindi niya nagagawa ang gusto niya. 
"Diyan ka lang? Papanoorin mo lang ako?" 
"Wait for me." 
I was stunned because before, when he said that sentence, he rolled his eyes. Hinintay ko talaga siyang bumalik dahil nalu-lungkot talaga ako ngayon. Bumalik siya na may dala ng pagkain at tumabi agad sa akin. Kumain din kami ng wala ng sali-salita. 
"What the hell is happening, Ken?" 
He finally spoke after we ate. Sobrang tahimik kasi. 
"Ren told me na you started acting like this after you found out it's your mom's birthday? Why? Anong meron?" 
He sounded so confused and sad. Napabuntong hininga naman ako.
That's what my brother thinks, huh!?
"That's not the reason, and I don't want to say the real reason. So please, stop asking!" 
Bumalik na ako sa kama ko at hinayaan ko na na siya na lang ang mag-ayos ng pinagkainan namin. Lumabas na rin siya at hindi na ako kinausap pa.
I never had the chance to sleep after that. Kung makakatulog man ako, putol-putol lang. For some reason, I woke up at 4 am. and started crying uncontrollably. Bigla kong naramdaman yung sakit, bigla-bigla nalang bumalik. Nakatulog na lang ako sa kakaiyak.
"Ken?" 
I ran my hands through my face in frustration when I heard someone knocking at my door, I knew who it was. It's Mike. Mas lalo akong walang ganang gumalaw ngayon. It's the day.
I lost you exactly a year ago.
"Ken, tanghali na. Hindi ka pa rin lalabas? Andito kaming lahat." 
Hindi ko siya pinapansin. 
"Please, at least eat." 
Tumayo ako at binuksan ang pinto. Mukhang nagulat pa siya. Dinaanan ko siya at bumaba para pumunta sa kusina. Nakita ko silang lahat na nasa living room at mukhang nag-aalala rin. 
"Ate, kain ka na?" 
"May kandila ba tayo, Aice?" 
Hindi ko pinansin ang kapatid ko at walang ganang tinanong si Aice. 
"Wala. Bakit para saan?" 
"Para kay Axton."
Tumigil ako sa paglalakad.
"Today is his first death anniversary." 
Napatigil silang lahat kaya dumeretso ako sa dining. 
"Pakibili naman kahit ilan, magtitirik ako pagkatapos kong kumain." 
Hindi ko na sila tiningnan at kumain na kahit wala akong gana. Tahimik ang paligid at mukhang dinadamdam pa nila ang sinabi ko. 
"Ito na." 
Inabot sa akin ni Aice ang binili niyang kandila. Kakatapos ko lang kumain at nasa labas na kami ng bahay.
"Okay lang ba kung magtirik din kami?" 
Tanong ni Tasha sa akin. Tumango na lang ako. Binigyan ni Aice ang mga kasama namin ng tig-iisang kandila at sinindihan ito gamit ang lighter na binili niya rin. 
I just stared at the candle for a long time, when my phone suddenly vibrated. I took it out and saw Navi's message. Lalong bumigat ang puso ko ng buksan ko ang message niya.
Phoenix Axton M. Andreda
December 22, 199* - November 14, 202*
Navi sent a photo of Ax's tombstone with flowers and candles.
Tuluyan ng tumulo ang luha ko. Bumalik na naman ang sakit na pilit kong hindi pinapasin. 
"Ate." 
Malumanay akong tinawag ni Ren. Inalalayan niya akong tumayo at niyakap ako ng mahigpit. Tahimik lang silang lahat hanggang sa makapasok kami sa loob ng bahay. 
[Ken? Uwi ka dito, please! Kahit isang bisita lang.]
Kausap ko ngayon si Navi. Tumawag siya matapos niyang mag-send ng picture na binisita nila si Ax. Umiiyak siya ngayon habang pinipilit akong bisitahin si Ax.
[Naveen, 'wag mo ng pilitin. She can visit whenever she wants to.] 
Dinig kong sabi ni Sky sa kaniya. Nadidinig ko naman ang mga hikbi ni Navi. 
[Isang taon na, Ken. Pero ni isang beses hindi mo manlang binisita si Axton. This isn't about him anymore. It's about you. You never wanted to visit him, kasi feeling mo i-le-let go mo siya. 'Di ba?] 
Unti-unti ng nagagalit sa akin si Navi. 
[But, Ken. You have to. You have to let go and free yourself too. Alam kong alam mo 'yan.]
[Navi, stop!] 
Si Xei naman ang nadidinig kong pumipigil sa kaniya. Habang ako ay walang masabi at iyak lang nang iyak. 
[No, I won't stop until she realizes it. Until she realized that it's time for her to move forward. Hindi magiging masaya si Ax kung patuloy mo siyang pipigilan umalis. Kung patuloy mong ipagpipilitan sa sarili mo na walang nangyare.] 
Nagsisimula ng lumakas ang boses niya. Napatingin naman ako sa paligid at kita kong nakikiramdam lang ang mga kasama ko. 
[Kenny, freeing him also means freeing yourself]
[Akin na nga 'yan! Ken? I'm sorry. Nadala na nang emotion 'tong si Navi. Don't take her words badly. She just wanted you to be better. She wanted the best for you. But also, you can take your time. There's no point in rushing things. We'll call you again when we're free. Bye!]
Inagaw ni Xei ang cellphone kay navi para sabihin sa akin ang mga salitang 'yan. Siya na din ang pumatay ng tawag. 
"Ken? Inom ka muna."
Lumapit sa akin si Aice matapos ang tawag at inabutan ako ng maiinit na gatas. Hindi ako umiinom ng gatas pero ayokong tangihan ang effort niya kaya kinuha ko na lang. 
"Sorry, Ken. Hindi namin alam na gano'n pala ang nangyare kay Axton." 
Halatang pinapakiramdam ako ni tasha ng sabihin niya 'yun. 
"It's fine. Wala naman kayong kasalanan." 
Wala namang kaso sa'kin kung hindi nila alam, dahil hindi ko naman ginustong ipaalam sa kanila. All I'm thinking right now is my friends in manila, especially Navi. The way she was crying earlier was painful for me. And I have to admit, I think she's right. I think I need to let go. 
"Maliligo lang ako." 
I left them there without saying another word. Inilabas ko na lahat ng natitirang iyak ko sa shower. Gusto ko kapag hinarap ko ulit sila sa baba, hindi na ako malungkot. Ayoko ng pag alalahanin pa sila ulit. Ilang araw na nila akong inaalagaan at iniisip. 
Ngayon ko lang din na-realize na isang taon na rin pala akong alagain ng mga tao sa paligid ko, lalo na sa kapatid ko. Ang saya siguro ni kuya noong umalis ako, at least less stress na siya.
I was desperately holding on to something that's impossible, that I ended up worrying about people who care about me too much. It needs to stop. From now on, I will take a new step. I will slowly take a step to move away from sadness. 
Ax, I'm sorry. But starting today... I will try my best to gradually give both of us peace. But that doesn't mean I no longer love you. I will let you go, because I love you that much.